Polskie prawo spadkowe zasadniczo reguluje, iż po zmarłym, może dziedziczyć najbliższa rodzina, tzw. dziedziczenie ustawowe zgodnie z zasadami zawartymi w kodeksie cywilnym, bądź na podstawie spisanego przez spadkodawcę testamentu. Pominięcie w testamencie to sytuacja, gdy zmarły nie uwzględnia najbliższej rodziny w testamencie lub przed swoją śmiercią przekazuje większość bądź cały majątek na rzecz jednej osoby.
Dziedziczenie ustawowe i zachowek
Prawodawca przewidując takie sytuacje, ze względów słusznościowych i moralnych skodyfikował instytucję zachowku. Zgodnie z art. 991 k.c. w sytuacji gdzie według ustawy powinni dziedziczyć zstępni, rodzice bądź małżonek a zostali oni pominięci w testamencie bądź powołani do dziedziczenia w mniejszej części niż ta, którą przewiduje kodeks cywilny, mogą wówczas dochodzić swoich praw do części spadku od tych, którzy otrzymali go więcej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego. Wartość tzw. zachowku wynosi połowę tego, co spadkobiercy otrzymaliby w spadku bądź 2/3 tego w wypadku małoletnich i osób trwale niezdolnych do pracy.
Zachowku można się także domagać w sytuacji, w której spadkodawca przed swoją śmiercią uczynił darowizny ze swojego majątku.
Jeżeli masz wątpliwości, co wchodzi dokładnie w skład zachowku, jak go obliczyć bądź czy możesz w ogóle o zachowek występować, to zapraszamy serdecznie do skorzystania z naszej profesjonalnej pomocy i oferowanych przez kancelarię mecenasa Jarosława Reck usług z zakresu prawa cywilnego.
Wydziedziczenie
Wydziedziczenie to specjalna sytuacja określona w polskim prawie, kiedy osoba tworząca testament (spadkodawca) decyduje, że pewne osoby - najczęściej bliscy krewni jak dzieci, małżonek, czy rodzice - nie otrzymają z niego żadnego majątku, mimo że zazwyczaj mieliby do niego prawo. To pozbawienie prawa do tzw. zachowku jest formalnie zapisane w testamencie i jest możliwe tylko w określonych, poważnych przypadkach opisanych w Kodeksie cywilnym (np. art. 1008 k.c. mówi o sytuacjach, kiedy osoba wydziedziczona poważnie zaszkodziła spadkodawcy, na przykład próbując dokonać na nim zamachu). W przypadku, gdy ktoś czuje, że został niesprawiedliwie wydziedziczony, powinien skonsultować się z prawnikiem.
Testament na wnuka
Testament na wnuka z pominięciem dzieci to sytuacja, która może wywołać wiele emocji i pytań. W takim scenariuszu dziadkowie decydują, że to ich wnuk, a nie bezpośrednie dzieci, będzie głównym beneficjentem ich majątku. Zgodnie z polskim prawem, jest to całkowicie legalne, ponieważ każda osoba ma prawo do swobodnego dysponowania swoim majątkiem po śmierci (art. 944 Kodeksu cywilnego). W przypadku, gdy wnuk jest uznany za głównego spadkobiercę, dzieci, które zostały pominięte, mogą jednak poczuć się niesprawiedliwie potraktowane.
Testament z pominięciem dzieci – jakie są nasze prawa?
Kwestia pominięcia dzieci w testamencie może wydawać się skomplikowana, ale polskie prawo jest w tej materii dość jasne. Zgodnie z art. 944 Kodeksu cywilnego, osoba sporządzająca testament ma pełną swobodę w dysponowaniu swoim majątkiem, co oznacza, że teoretycznie może pominąć swoje dzieci w testamencie.
Pominięcie dzieci w testamencie nie oznacza, że są one całkowicie pozbawione prawa do dziedziczenia. Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego, dzieci, jako zstępni spadkodawcy, mają prawo do tzw. zachowku, nawet jeśli nie są wymienione w testamencie. Zachowek to część spadku, do której dzieci mają prawo niezależnie od treści testamentu.
Co zrobić, gdy nie zgadzamy się z treścią testamentu? Na przykład, jeśli uważamy, że testament został sporządzony pod wpływem nacisku, podstępu lub groźby, możemy go zakwestionować. Kwestionowanie testamentu odbywa się poprzez złożenie powództwa o stwierdzenie nieważności testamentu do sądu (art. 945 Kodeksu cywilnego). Pamiętaj, że prawo jest skomplikowane, a każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy. Dlatego, jeśli jesteś w sytuacji, w której czujesz się pominięty w testamencie, skontaktuj się z kancelarią adwokacką z Katowic, aby omówić swoje możliwości.
Pominięcie w testamencie a zachowek
Czy osoba pominięta w testamencie ma prawo do zachowku? Tak, ale z pewnymi ograniczeniami. Według art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego, uprawnieni do zachowku są tylko najbliżsi krewni spadkodawcy: dzieci, dalsi zstępni, małżonek i rodzice, pod warunkiem, że byliby oni powołani do spadku z ustawy. W przypadku, gdy testament pomija którąkolwiek z tych osób, mogą one zgodnie z art. 991 §2 Kodeksu cywilnego domagać się zachowku, który stanowi część udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym.
W jakich sytuacjach testament jest nieważny?
Art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że co do zasady testament musi spełniać określone wymogi formalne, między innymi być sporządzony na piśmie i podpisany przez testatora. Dodatkowo zgodnie z art. 945 § 1 Kodeksu Cywilnego, testament jest nieważny, gdy został sporządzony pod wpływem błędu, groźby lub podstępu, czyli gdy osoba sporządzająca testament nie miała pełnej świadomości lub nie działała dobrowolnie.
Co jest wliczane do zachowku?
Zachowek wylicza się z wartości netto spadku. Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, do wartości netto spadku zalicza się wszelki majątek, jaki posiadał spadkodawca na dzień swojej śmierci, w tym nieruchomości i majątek ruchomy, z wyłączeniem praw i obowiązków zmarłego ściśle związanych z jego osobą oraz tych, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Aby uzyskać tzw. czystą wartość spadku, od ustalonych aktywów należy odjąć obciążające spadek długi. Na podstawie tak uzyskanej wartości ustalana jest wysokość zachowku zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 992-997 Kodeksu cywilnego.
Komu przysługuje zachowek jeżeli testament pomija najbliższych?
Zgodnie z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli testament pomija najbliższych krewnych spadkodawcy, to właśnie oni mają prawo do zachowku. Mają oni pięć lat od momentu ogłoszenia testamentu, co jest określone w art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego.