Puste faktury – konsekwencje i sankcje prawne

Definicja faktury

Faktura – zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o podatku VAT jest dokumentem, w formie papierowej lub elektronicznej, zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie. Jest to swoisty dokument księgowy, potwierdzający transakcję zawartą między podmiotami obowiązanymi do jej wystawienia. W sytuacji, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Oznacza to, że zobowiązanie do zapłaty podatku z faktury powstaje nawet wówczas, gdy faktura nie odzwierciedla żadnej transakcji. Masz wątpliwości związane z fakturami w firmie lub tymi wystawianymi prywatnie? Za fałszowanie faktur i wystawianie tak zwanych pustych faktur grożą dotkliwe, wysokie kary.

Czym są puste faktury? To nic innego, jak faktury nieoddające rzeczywistego stanu rzeczy, czyli dokumentujące na przykład nigdy niewykonaną usługę bądź towary, które nie zostały nigdy dostarczone. Taką fakturę przedsiębiorca lub osoba prywatna wystawia w celu uzyskania majątkowej korzyści. Robienie użytku z wystawiania pustych faktur równa się popełnieniu przestępstwa.

Pusta faktura - sankcje prawne i konsekwencje

Czy wystawienie pustych faktur jest zabronione? Osoba wystawiająca puste faktury dopuszcza się czynu zabronionego, zatem jest narażona nie tylko na konsekwencje podatkowe, ale również na odpowiedzialność karnoskarbową. W przypadku kwot o małych wartościach wystawianie pustych faktur lub posługiwanie się nimi jest zagrożone grzywną do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności – lub też otrzymaniem obu kar łącznie.

Wystawienie oraz przyjęcie pustej faktury rodzi konsekwencje dla podmiotów wskazanych na fakturze, niezależnie od ich intencji – czy było to działanie celowe, a zatem świadome zmniejszenie podatku VAT, podatku dochodowego, czy też pomyłka.

Co grozi za wystawienie pustej lub wadliwej faktury?

Zgodnie z art. 270a k.k. celowe użycie za autentyczną, podrobienie lub przerobienie faktury w zakresie okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub użycie takiej faktury jako autentycznej, zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Natomiast, jeżeli sprawca dopuszcza się tego czynu wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 (po nowelizacji z 1.10.2023). Ustawodawca dopuszcza jednak możliwość przyjęcia przez sąd tzw. wypadku mniejszej wagi.

Konsekwencje z wystawienia pustej faktury to obowiązek zapłacenia z niej podatku, a także możliwość nałożenia sankcji w wysokości 100% odliczonego podatku. Zgodnie z art. 88 Ustawy o Podatku od towarów i usług, pusta faktura nie upoważnia do obniżenia podstawy lub zwrotu różnicy podatku należnego. Podatek odliczony na podstawie pustej faktury stanowi zatem podstawie do obciążenia dodatkową sankcyjną stawką podatkową.

Faktura nierzetelna a wadliwa

Wyróżniamy dwa odrębne pojęcia: faktury nierzetelnej oraz wadliwej.

W tym zakresie wypada zaznaczyć, że ustawowe wyrażenia „nierzetelny” oraz „wadliwy”, choć potocznie wydają się podobne, nie są pojęciami równoznacznymi w obszarze kodeksu karnego skarbowego. Nierzetelną będzie faktura, która jest niezgodna z rzeczywistym stanem faktycznym, zaś wadliwą – ta która jest niezgodna z przepisami. Wadliwość faktury może wynikać zarówno z jej niezgodności z krajowymi przepisami podatkowymi, jak również niezgodności z przepisami obowiązującymi na mocy dyrektyw UE. W przypadku wystawiania lub posługiwania się takimi fakturami, działanie sprawcy może być dodatkowo kwalifikowane na gruncie przepisów Kodeksu karnego, np. art. 271 k.k., 271a k.k. lub art. 273 k.k. W sytuacji, gdy takie działanie doprowadziło do narażenia podatku na uszczuplenie lub nienależny zwrot podatku, możliwe będzie również zakwalifikowanie działania sprawcy na podstawie art. 56 k.k.s. lub art. 76 k.k.s.

Co zrobić, gdy zostanie wystawiona błędna faktura?

Jeżeli zatem doszło do ujawnienia przez przedsiębiorcę pomyłki w fakturze, jej wystawca powinien jak najszybciej – zanim zainteresuje się tym urząd skarbowy, dokonać korekty. Pusta faktura - jakie  są konsekwencje dla nabywcy? Jeśli dokument nie dotarł do nabywcy, wystarczające będzie anulowanie faktury, a gdy nabywca już ją otrzymał, należy wystawić fakturę korygującą oraz dokonać zapisów w rejestrze VAT na minus w okresie, w którym odliczył nienależny mu podatek. Następnie złożyć korektę pliku JPK_V7 za ten okres oraz zapłacić różnicę w podatku wraz z odsetkami.

Odpowiedzialność - kto odpowiada ze wystawienie błędnych faktur?

Niektóre przestępstwa opisane w art. 62 k.k.s. mają charakter indywidualny, tj. może się ich dopuścić jedynie podatnik, czyli osoba, której obowiązek wynika z przepisów prawa podatkowego. Niemniej, za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Na tej zasadzie, odpowiedzialność może ponieść np. osoba zajmująca się obsługą księgową podatnika, wystawianiem faktur, składaniem deklaracji lub innych informacji organom podatkowym, a także członek zarządu spółki, dyrektor ds. finansowych, doradca finansowy.

Jak sprawdzić czy faktura jest prawdziwa?

Jeśli masz wątpliwości dotyczące faktur, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią, która znajduje się w Katowicach przy ulicy Brynowskiej. Jako doświadczeni prawnicy, zapewniamy profesjonalną obsługę prawną oraz doradztwo klientom indywidualnym i firmom.

 Podsumowanie informacji o pustych fakturach

1. Puste faktury, faktury fikcyjne, faktury nierzetelne – te wszystkie określenia służą opisaniu faktur, które nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń gospodarczych. Odnoszą się one do sprzedaży towarów lub usług, które nie miały miejsca, a zatem żadne realne transakcje między wskazanymi na tych fakturach podmiotami nie doszły w rzeczywistości do skutku.
2. Faktura wadliwa jest to dokument, który nie zawiera niezbędnych wymaganych elementów, zatem został sporządzony w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami prawa, ale nie w sposób nierzetelny. Faktura nierzetelna to dokument, który nie odzwierciedla realnego stanu rzeczy. Do tej grupy zalicza się tak zwane puste faktury.
3. Wystawianie pustych faktur i obrót nimi to przestępstwa uregulowane w kodeksie karnym oraz kodeksie karnym skarbowym.