W związku z poruszeniem tematu przemocy finansowej w związku małżeńskim Pani Anna Dec – prezenterka stacji TVN poprosiła mnie o krótki komentarz ekspercki na temat tego, czy współmałżonkowi przysługuje wynagrodzenie za pracę pobierane przez drugiego małżonka i może żądać wypłaty tego wynagrodzenia na swój rachunek bankowy, na przykład w sytuacji rezygnacji przez jednego z małżonków z pracy zarobkowej na rzecz prowadzenia domu i opieki nad dziećmi. Odpowiedź na to pytanie to jedna z ulubionych odpowiedzi prawnika – tak, ale nie w każdym przypadku 🙂 Jakie przesłanki muszą zostać spełnione? Kiedy takie pobieranie wynagrodzenia drugiego małżonka staje się możliwe? Czy jest możliwa droga sądowa do dochodzenia wypłaty wynagrodzenia od drugiego małżonka?

Czym jest obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny?

Zacznijmy jednak od początku – z chwilą zawarcia małżeństwa małżonkowie przyjmują na siebie określone prawa i obowiązki ściśle wynikające z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 23 i następne). Jednym z nich jest obowiązek tak zwanego przyczyniania się do zaspokajania potrzeb założonej rodziny.

Zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„
Oboje małżonkowie obowiązani są (każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych) przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pojęcie potrzeb rodziny w rozumieniu powyższego przepisu jest szerokie – chodzi o uzyskanie wszelkich środków, które umożliwią osiągnięcie tak zwanej równej stopy życiowej przez wszystkich członków rodziny, a nie tylko przez małżonka uzyskującego dochód.

Kiedy współmałżonek ma prawo żądać wypłaty wynagrodzenia drugiego małżonka na swoją rzecz?

Zgodnie z art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„
Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny sąd może nakazać, żeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka”.

Przepis ten obejmuje co do zasady nie tylko wynagrodzenie za pracę, ale także inne należności – pozostałe składniki wynagrodzenia za pracę, takie jak premie, dodatki do wynagrodzenia, deputaty pracownicze itd.

Zgodnie zatem z powyższym przepisem wypłata wynagrodzenia na rzecz drugiego małżonka będzie możliwa, gdy:

• małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu (nie są w trakcie rozwodu, żyją razem, łączą ich podstawowe więzi: duchowa, emocjonalna, fizyczna, ekonomiczna)
• jeden z małżonków nie przyczynia się do zaspokojania potrzeb rodziny (nie przekazuje środków pieniężnych na rzecz założonej rodziny).

Jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało, małżonek „zobowiązany” może domagać się uchylenia wydanego na podstawie przepisu art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego orzeczenia.

Co w sytuacji, w której małżonkowie podpisali intercyzę?

Współmałżonek ma prawo żądać wypłaty wynagrodzenia drugiego małżonka (w całości lub też w części) na swój rachunek bankowy niezależnie od obowiązującego w małżeństwie ustroju majątkowego (bez znaczenia pozostaje czy małżonkowie posiadają wspólność majątkową czy też podpisali intercyzę, a w ich małżeństwie obowiązuje rozdzielność majątkowa).

Czy małżonek może zainicjować postępowanie sądowe?

Jeśli małżonkowie nie mogą porozumieć się w omawianej kwestii możliwe jest również wszczęcie postępowania sądowego w tym przedmiocie. Orzeczenie przez sąd obowiązku wypłaty wynagrodzenia lub innych dochodów jednego z małżonków na rzecz jego współmałżonka następuje w postępowaniu nieprocesowym, co oznacza, że małżonek, który domaga się wypłaty wynagrodzenia musi złożyć do sądu stosowny wniosek – o nakazanie wypłacania mu wynagrodzenia za pracę (lub innych należności) współmałżonka.

Do takiego wniosku należy dołączyć stosowne dowody – zazwyczaj będą to dokumenty potwierdzające fakt zawarcia małżeństwa (odpis aktu małżeństwa z Urzędu Stanu Cywilnego). Należy także odpowiednimi dowodami wykazać, iż małżeństwo nadal trwa (nie zostało rozwiązane, nie ustało pożycie), a małżonek przeciwko któremu składamy wniosek nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny. Trzeba również wykazać wysokość wynagrodzenia osiąganego przez współmałżonka oraz wskazać ewentualne dodatki do jego wynagrodzenia.

Pamiętajmy, że w każdej sytuacji, w której decydujemy się na wszczęcie postępowania sądowego ważne jest sporządzenie pisma inicjującego takie postępowanie (w tym przypadku wniosku) z zachowaniem wszystkich jego wymogów formalnych (prawidłowe sformułowanie, uiszczenie stosownej opłaty, dołączenie odpowiednich dokumentów oraz odpisu wniosku wraz ze wszystkimi załącznikami), co zdecydowanie przyspieszy proces i jest kluczem do wydania przez sąd wyroku zgodnego z naszymi oczekiwaniami – i to w rozsądnych ramach czasowych.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Skontaktuj się z kancelarią.