Zmiana definicji gwałtu w polskim prawie karnym – co się zmieniło?

Po 93 latach ustawodawca wprowadził długo oczekiwaną zmianę definicji gwałtu w polskim kodeksie karnym. Nowelizacja obowiązuje od 13 lutego 2025 roku i wprowadza fundamentalne zmiany w podejściu do ochrony ofiar przestępstw seksualnych. Jak brzmiała dotychczasowa definicja gwałtu i czym różni się od aktualnej? Oto najważniejsze informacje, które warto znać.

Dotychczasowa definicja gwałtu – jak było wcześniej?

Art. 197 § 1 Kodeksu karnego: „Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15”.

W świetle wcześniejszych przepisów bierność ofiary była traktowana jako wyrażenie zgody. Aby czyn został uznany za gwałt, konieczne było wykazanie wyraźnego i rzeczywistego oporu ze strony pokrzywdzonego. Taki zapis prowadził do licznych kontrowersji i trudności w egzekwowaniu sprawiedliwości w procesach karnych.

Nowa definicja gwałtu – co się zmieniło od 13 lutego 2025?

Art. 197 § 1 Kodeksu karnego: „Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub w inny sposób mimo braku jej zgody, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15”.

Art. 197 § 1a Kodeksu karnego: „Tej samej karze podlega, kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, wykorzystując brak możliwości rozpoznania przez nią znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem”.

To przełomowy moment w historii polskiego prawa karnego – od teraz kluczowe znaczenie ma brak zgody, a nie forma przymusu. Ustawodawca jasno wskazuje, że każda aktywność seksualna bez wyraźnej zgody drugiej osoby stanowi przestępstwo.

Zmiana przepisów – nowe podejście do ochrony ofiar

Zgodnie z nowelizacją, gwałt to każdy stosunek seksualny bez dobrowolnej, świadomej i wyraźnej zgody. To oznacza, że:

• ofiara nie musi już udowadniać oporu fizycznego,
• sam brak zgody wystarczy do uznania czynu za przestępstwo,
• nie ma znaczenia, czy sprawca użył siły, groźby czy podstępu – liczy się zgoda (lub jej brak).

Ustawodawca wziął także pod uwagę sytuacje, w których ofiara nie może świadomie wyrazić zgody – np. w przypadku osób nieprzytomnych, odurzonych, niepełnosprawnych intelektualnie lub znajdujących się w tzw. stanie „zamrożenia” emocjonalnego (braku reakcji obronnej z powodu traumy). Dotąd taka reakcja mogła być błędnie interpretowana jako zgoda – nowelizacja eliminuje ten problem.

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie karnej? Skontaktuj się z kancelarią

Masz pytania dotyczące nowej definicji gwałtu, zmian w kodeksie karnym lub innej sprawy karnej? Skorzystaj z pomocy doświadczonego prawnika. Zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z naszą kancelarią – zapewniamy pełne wsparcie, dyskrecję i zaangażowanie.