Zatrzymanie stanowi środek przymusu, stosowany względem osoby fizycznej – tylko w określonych sytuacjach i tylko na podstawie określonych przepisów. Obecnie wyróżnić można kil­ka ro­dza­jów za­trzy­mań: za­trzy­ma­nie po­rząd­ko­we (pre­wen­cyj­ne), za­trzy­ma­nie pe­ni­ten­cjar­ne, za­trzy­ma­nie ad­mi­ni­stra­cyj­ne, a tak­że uję­cie oby­wa­tel­skie oraz za­trzy­ma­nie po­li­cyj­ne – wła­ści­we. W ni­niej­szym ar­ty­ku­le skupimy się na za­trzy­ma­niu pro­ce­so­wym, prze­pro­wa­dza­nym przez Po­li­cję na pod­sta­wie art. 244 k.p.k. oraz tzw. za­trzy­ma­niu pro­ku­ra­tor­skim, do­ko­ny­wa­nym na pod­sta­wie art. 247 k.p.k.

Po­li­cja (oraz inne uprawnione organy: Straż Gra­nicz­na, Agen­cja Bez­pie­czeń­stwa Wew­nętrz­ne­go, Kra­jo­wa Ad­mi­ni­stra­cja Skar­bo­wa, Cen­tral­ne Biu­ro An­ty­ko­rup­cyj­ne oraz Żan­dar­me­ria Woj­sko­wa – w za­kre­sie swo­ich wła­ści­wo­ści) mają pra­wo za­trzy­mać oso­bę po­dej­rza­ną, je­że­li:

• ist­nie­je uza­sad­nio­ne przy­pusz­cze­nie, że po­peł­ni­ła ona prze­stęp­stwo, a po­nad­to:
• za­cho­dzi oba­wa uciecz­ki lub ukry­cia się tej oso­by,
• za­cho­dzi oba­wa za­tar­cia śla­dów prze­stęp­stwa,
• nie moż­na usta­lić jej toż­sa­mo­ści,
• ist­nie­ją prze­słan­ki do prze­pro­wa­dze­nia prze­ciw­ko tej oso­bie po­stę­po­wa­nia w try­bie przy­spie­szo­nym,
• ist­nie­je uza­sad­nio­ne przy­pusz­cze­nie, że po­peł­ni­ła ona prze­stęp­stwo z uży­ciem prze­mo­cy na szko­dę oso­by wspól­nie za­miesz­ku­ją­cej, a za­cho­dzi oba­wa, że po­now­nie po­peł­ni prze­stęp­stwo z uży­ciem prze­mo­cy wo­bec tej oso­by, zwłasz­cza gdy po­peł­nieniem ta­kie­go prze­stęp­stwa gro­zi,
• ist­nie­je uza­sad­nio­ne przy­pusz­cze­nie, że po­peł­ni­ła ona prze­stęp­stwo z uży­ciem prze­mo­cy przy uży­ciu bro­ni pal­nej, no­ża lub in­ne­go nie­bez­piecz­ne­go przedmio­tu na szko­dę oso­by wspól­nie za­miesz­ku­ją­cej, a za­cho­dzi oba­wa, że po­now­nie po­peł­ni prze­stęp­stwo z uży­ciem prze­mo­cy wo­bec tej oso­by, zwłasz­cza gdy po­peł­nieniem ta­kie­go prze­stęp­stwa gro­zi, przy czym uży­cie nie­bez­piecz­ne­go przedmio­tu przez spraw­cę wią­że się z tym, że upraw­nie­nie Po­li­cji zmie­nia się w obo­wią­zek prze­pro­wa­dze­nia za­trzy­ma­nia.

Z kolei zatrzymanie prokuratorskie polega na tym, że Pro­ku­ra­tor mo­że za­rzą­dzić na pod­sta­wie art. 247 k.p.k. za­trzy­ma­nie i przy­mu­so­we do­pro­wa­dze­nie oso­by po­dej­rza­nej al­bo po­dej­rza­ne­go, je­że­li za­cho­dzi uza­sad­nio­na oba­wa, że:

• nie sta­wią się na we­zwa­nie w ce­lu prze­pro­wa­dze­nia z ich udzia­łem czyn­no­ści zwią­za­nych z przed­sta­wie­niem lub zmia­ną za­rzu­tów al­bo ba­dań lub czyn­no­ści, któ­rym po­dej­rza­ny ma obo­wią­zek się pod­dać;
• mo­gą w in­ny bez­praw­ny spo­sób utrud­niać po­stę­po­wa­nie;
• a tak­że, gdy za­cho­dzi po­trze­ba nie­zwłocz­ne­go za­sto­so­wa­nia środ­ka za­po­bie­gaw­cze­go.

Prokurator może wydać postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu osoby podejrzanej w ramach toczącego się postępowania przygotowawczego. Dopóki postanowienie przygotowawcze nie toczy się, nie jest możliwe sięgnięcie po ten środek przymusu.

Niezależnie od sposobu oraz podstawy zatrzymania stanowi ono niewątpliwie stres dla zatrzymywanego – jest to czynność na ogół niespodziewana, a wiązać się może z wieloma nieprzyjemnościami – przede wszystkim obawą przed czynnościami przesłuchania oraz sposobem zachowania się, które w dalszej perspektywie nie zakończy się ściągnięciem na siebie kłopotów. W tej sytuacji warto znać swoje uprawnienia, spośród których podstawową gwarancją osoby zatrzymanej jest umożliwienie jej skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego oraz niezwłocznego kontaktu z nim. Obecność profesjonalnego podmiotu w trakcie czynności zatrzymania jest nieoceniona w sytuacji dynamicznej, jaką jest zatrzymanie. Pomijając poczucie spokoju zatrzymanego, od samego początku ma on wówczas realny wpływ na przebieg czynności procesowych z jego udziałem – od momentu zatrzymania, poprzez kolejne czynności, przede wszystkim zaś przesłuchanie i profesjonalną reprezentację przed organami ścigania. Jest to wysoce istotne, albowiem to często pierwsze depozycje zatrzymanego, złożone w charakterze świadka, pod wpływem stresu i nerwów, mogą stanowić problem na dalszym etapie postępowania. Przeglądaj nasze produkty z różnorodnymi opcjami odpowiadającymi każdemu gustowi i budżetowi, https://fakewatch.is/ replica watches które można kupić online.

Pozostałymi uprawnieniami przysługującymi zatrzymanemu są:

• Prawo do informacji o przyczynie zatrzymania i do bycia wysłuchanym (art. 244 § 2).
• Prawo do złożenia lub odmowy złożenia oświadczenia w swojej sprawie (art. 244 § 3).
• Prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim rozmowy (art. 245 § 1).
• Jeżeli zatrzymany nie zna wystarczająco języka polskiego – prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza (art. 72 § 1).
• Prawo do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (art. 244 § 3).
• Prawo do zawiadomienia osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby, jak również pracodawcy, szkoły, uczelni, dowódcy oraz osoby zarządzającej przedsiębiorstwem zatrzymanego albo przedsiębiorstwem, za które jest on odpowiedzialny, o zatrzymaniu (art. 245 § 2, art. 261 § 1, § 2 i § 3). O zatrzymaniu Policja zawiadamia organ prowadzący przeciwko oskarżonemu postępowanie w innej sprawie, o ile o nim wie (art. 261 § 2a).
• Jeżeli zatrzymany nie jest obywatelem polskim – prawo do kontaktu z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jest obywatelem. Jeżeli nie posiada żadnego obywatelstwa – prawo do kontaktu z przedstawicielem państwa, w którym zatrzymany mieszka na stałe (art. 612 § 2). Jeżeli przewiduje to umowa konsularna między Polską a państwem, którego zatrzymany jest obywatelem, właściwy urząd konsularny lub przedstawicielstwo dyplomatyczne zostaną poinformowane o zatrzymaniu również bez jego prośby.
• Prawo do wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie w terminie 7 dni od dnia zatrzymania. W zażaleniu można się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania (art. 246 § 1).
• Prawo do natychmiastowego zwolnienia, jeżeli przyczyny zatrzymania przestały istnieć albo po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania, o ile zatrzymany nie zostanie w tym czasie przekazany do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. W wypadku przekazania do sądu zatrzymany zostanie zwolniony, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania nie zostanie mu doręczone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania (art. 248 § 1 i § 2).
• Dostęp do niezbędnej pomocy medycznej.

Na zatrzymanym ciążą również obowiązki:

• poddanie się oględzinom ciała i badaniom niezwiązanym z naruszeniem ciała;
• pobranie odcisków palców;
• zrobienie zdjęcia i okazanie innym osobą;
• pobranie przez policjanta wymazu śluzówki policzków;
• jeśli badania przeprowadza pracownik medyczny należy wyrazić zgodę na badania psychologiczne i psychiatryczne oraz na niezbędne badania z dokonaniem zabiegów na ciele, które nie łączą się z zabiegiem chirurgicznym i nie zagrażają zdrowiu.

Co dalej? To zależy. Zatrzymanie nie może wykraczać poza okres 48 godzin, po których upływie organ ścigania ma obowiązek albo zwolnić zatrzymanego, albo wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Na taką decyzję Sąd ma kolejne 24 godziny. Oznacza to, że okres pozbawienia wolności może trwać maksymalnie 72 godziny. Ponowne zatrzymanie na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne.

Jednocześnie przypomnieć należy, że w sytuacji pozbawienia wolności to osoba najbliższa oskarżonego (podejrzanego) ma prawo ustanowienia na jej rzecz obrońcy. Osoba taka musi jednak potwierdzić udzielone upoważnienie do obrony, by obrońca nadal mógł skutecznie pełnić swoje obowiązki.

Szanowni Państwo, zespół Kancelarii zapewnia pomoc prawną osobom zatrzymanym – adwokaci niezwłocznie pojawiają się na miejscu zdarzenia, bez względu na porę zatrzymania.

Stan prawny: 7.09.2023 r.