Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Wbrew jednak powszechnemu przekonaniu alimenty na dziecko to nie tylko środki pieniężne na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb dziecka, do których niewątpliwie należą m.in. zakup wyżywienia, odzieży, pokrycie kosztów w zakresie edukacji, rozrywki. Według polskiego ustawodawcy wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego, w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Następuje wówczas jedność dwóch sfer świadczeń alimentacyjnych: majątkowych i osobistych, a tym samym połączenie świadczeń niepieniężnych ze świadczeniami o charakterze pieniężnym. Co to oznacza w praktyce?

Alimenty na dziecko a zaangażowanie w opiekę

Sąd orzekając alimenty każdorazowo ocenia zaangażowanie rodzica w opiekę nad dzieckiem oraz częstotliwość osobistego kontaktu tego rodzica z potomkiem. Sąd uwzględnia także kwestię zwiększonego zakresu zaangażowania tego rodzica, z którym dziecko zamieszkuje na stałe w czynności związane z bieżącymi sprawami życia codziennego, tj. wyprawienie do szkoły, przygotowanie posiłków, pomoc w nauce, sprzątanie, dbanie o czystość, itd. Oczywiste jest, że w przypadku małoletniego dziecka, które zamieszkuje z jednym z rodziców, zakres obowiązków tego rodzica wobec dziecka jest znacznie szerszy niż tego z rodziców, które tylko w wyznaczonych terminach kontaktuje się z dzieckiem. Na rodzicu, z którym dziecko zamieszkuje koncentrują się w zasadzie wszystkie obowiązki związane z wychowaniem dziecka i codzienną troską o nie.

Z reguły jednak osobiste starania rodzica względem dziecka wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego jedynie częściowo, a ocena w jakiej części zależy od wielu powiązanych ze sobą okoliczności, w tym przede wszystkim od wieku dziecka.

Wniosek o alimenty a osobiste starania rodzica

Co istotne nie jest możliwe zmuszenie przez Sąd zobowiązanego do alimentacji do spełnienia obowiązku alimentacyjnego poprzez sprawowanie pieczy nad dzieckiem i zamieszkiwanie z małoletnim na stałe. Nie należy zapominać również o tym, że o wypełnianiu przez jednego z rodzica obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka przez jego osobiste starania o utrzymanie i wychowanie małoletniego można zasadnie mówić wtedy, gdy opieka nad dzieckiem zastępuje rodzicowi pracę zarobkową.
Zobacz również – od czego zależy wysokość alimentów?
Owe starania osobiste mają określić jakąś wartość ekonomiczną, którą można wycenić, np. ustalając, ile kosztowałaby opieka dla dziecka, gdyby matka pracowała.  Trafnie wskazał w tym kontekście Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z 21 czerwca 2013 r. (VI ACz 788/13, niepubl.), że większy stopień zaangażowania matki w wychowanie dzieci nie musi uzasadniać obciążenia powoda na podstawie art. 135 § 2 obowiązkiem łożenia na dzieci w większym wymiarze, niż wynikałoby to z art. 135 § 1, jeśli najmłodszym z dzieci zajmuje się opiekunka, a dwoje starszych znaczną część dnia spędza w przedszkolu i w szkole, w związku z czym w tym czasie nie korzysta z opieki matki.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Skontaktuj się z kancelarią.