Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Wbrew jednak powszechnemu przekonaniu alimenty na dziecko to nie tylko środki pieniężne na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb dziecka, do których niewątpliwie należą m.in. zakup wyżywienia, odzieży, pokrycie kosztów w zakresie edukacji, rozrywki. Według polskiego ustawodawcy wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego, w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Następuje wówczas jedność dwóch sfer świadczeń alimentacyjnych: majątkowych i osobistych, a tym samym połączenie świadczeń niepieniężnych ze świadczeniami o charakterze pieniężnym. Co to oznacza w praktyce?

Alimenty na dziecko a zaangażowanie w opiekę

Sąd orzekając alimenty każdorazowo ocenia zaangażowanie rodzica w opiekę nad dzieckiem oraz częstotliwość osobistego kontaktu tego rodzica z potomkiem. Sąd uwzględnia także kwestię zwiększonego zakresu zaangażowania tego rodzica, z którym dziecko zamieszkuje na stałe w czynności związane z bieżącymi sprawami życia codziennego, tj. wyprawienie do szkoły, przygotowanie posiłków, pomoc w nauce, sprzątanie, dbanie o czystość, itd. Oczywiste jest, że w przypadku małoletniego dziecka, które zamieszkuje z jednym z rodziców, zakres obowiązków tego rodzica wobec dziecka jest znacznie szerszy niż tego z rodziców, które tylko w wyznaczonych terminach kontaktuje się z dzieckiem. Na rodzicu, z którym dziecko zamieszkuje koncentrują się w zasadzie wszystkie obowiązki związane z wychowaniem dziecka i codzienną troską o nie.

Z reguły jednak osobiste starania rodzica względem dziecka wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego jedynie częściowo, a ocena w jakiej części zależy od wielu powiązanych ze sobą okoliczności, w tym przede wszystkim od wieku dziecka.

Wniosek o alimenty a osobiste starania rodzica

Co istotne nie jest możliwe zmuszenie przez Sąd zobowiązanego do alimentacji do spełnienia obowiązku alimentacyjnego poprzez sprawowanie pieczy nad dzieckiem i zamieszkiwanie z małoletnim na stałe. Nie należy zapominać również o tym, że o wypełnianiu przez jednego z rodzica obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka przez jego osobiste starania o utrzymanie i wychowanie małoletniego można zasadnie mówić wtedy, gdy opieka nad dzieckiem zastępuje rodzicowi pracę zarobkową. Owe starania osobiste mają określić jakąś wartość ekonomiczną, którą można wycenić, np. ustalając, ile kosztowałaby opieka dla dziecka, gdyby matka pracowała.  Trafnie wskazał w tym kontekście Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z 21 czerwca 2013 r. (VI ACz 788/13, niepubl.), że większy stopień zaangażowania matki w wychowanie dzieci nie musi uzasadniać obciążenia powoda na podstawie art. 135 § 2 obowiązkiem łożenia na dzieci w większym wymiarze, niż wynikałoby to z art. 135 § 1, jeśli najmłodszym z dzieci zajmuje się opiekunka, a dwoje starszych znaczną część dnia spędza w przedszkolu i w szkole, w związku z czym w tym czasie nie korzysta z opieki matki.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Skontaktuj się z kancelarią.