Obowiązujące przepisy prawne przewidują możliwość uregulowania kontaktów dziecka z rodzicem w sytuacji, w której dziecko zamieszkuje tylko z jednym z nich. Kontakty dziecka z rodzicem wynikają albo z treści wyroku rozwodowego, albo z postanowienia sądu kończącego postępowanie wszczęte złożonym przez rodzica wnioskiem o uregulowanie kontaktów, albo z ugody (sądowej lub zawartej przed mediatorem).

Pojawia się pytanie, co w sytuacji, w której pomimo wydania przez sąd orzeczenia lub zawarcia ugody rodzic, z którym dziecko zamieszkuje z różnych przyczyn uniemożliwia lub utrudnia kontakty małoletniego z drugim rodzicem? Co na to prawo rodzinne?

Kary za utrudnianie kontaktów z dzieckiem 2022

Aktualne przepisy przewidują instytucję tzw. egzekucji kontaktów. Zgodnie z ich treścią jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem sąd opiekuńczy – uwzględniając sytuację majątkową tej osoby – zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

Jeżeli z kolei osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej nadal nie wypełnia swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może również w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej ze względu na zmianę okoliczności.

Postępowanie przebiega zatem dwuetapowo: w pierwszej kolejności sąd – na wniosek rodzica uprawnionego do kontaktów – wydaje orzeczenie w przedmiocie zagrożenia nakazaniem zapłaty danej kwoty przez rodzica, który blokuje drugiemu kontakt z dzieckiem. Jeśli z kolei samo tylko zagrożenie nie odniesie zamierzonego skutku sąd wydaje następnie orzeczenie, w którym nakazuje, aby rodzic, który utrudnia lub uniemożliwia kontakt zapłacił na rzecz drugiego rodzica daną kwotę za każde naruszenie.

W 2018r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęła skarga konstytucyjna w sprawie, w której Sąd Rejonowy nakazał matce dziecka zapłatę na rzecz ojca małoletniej kwotę 13.500,00 złotych w związku z utrudnianiem kontaktów. Pomimo zaskarżenia przez matkę orzeczenia Sąd Okręgowy oddalił wniesione przez nią zażalenie. W skardze do Trybunału Konstytucyjnego wskazano, że aktualne regulacje nie uwzględniają rozsądnych życzeń, poglądów i stanowiska samego dziecka, a także naruszają prawo do równej ochrony wszystkich obywateli oraz prawo do nietykalności osobistej, bowiem wymuszają na rodzicu stosowanie na dziecku środków przymusu.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznając przedmiotową skargę w dniu 22 czerwca 2022r. wydał wyrok (sygn. akt SK 3/20) w sprawie niezgodności powyższych przepisów z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, a konkretnie z art. 48 ust. 1 zdanie drugie („wychowanie dziecka powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania”) oraz art. 72 ust. 3 Konstytucji („w toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka”).

Nakazanie zapłaty za utrudnianie kontaktów z dzieckiem

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że nałożenie na rodzica obowiązku zapłaty drugiemu rodzicowi określonej kwoty za utrudnianie kontaktów z dzieckiem jest niezgodne z Konstytucją, jeśli brak kontaktów wynika z zachowania samego dziecka, które nie życzy sobie kontaktu z rodzicem. Jak wskazał Trybunał: „sądy przy rozpatrywaniu wniosku o zastosowanie zapłaty będą miały obowiązek zbadać z urzędu, czy do utrudniania lub niewykonania kontaktów doszło z powodu woli dziecka wyrażonej samodzielnie – bez wpływu osoby sprawującej nad nim opiekę”.

Masz więcej pytań lub potrzebujesz pomocy w sprawie rodzinnej? Skontaktuj się z kancelarią.